Dit zijn ze allemaal:
• Moraliteit van de daad – daaruit blijkt het,van buiten
o Nederigheid (Qian Xu; 謙虛)
o Loyaliteit/trouw (Zhong Cheng; 忠誠)
o Respect (Zun Jing; 尊敬)
o Rechtschapenheid (Zheng Yi; 正義)
o Vertrouwen/betrouwbaarheid (Xin Yong; 信用)
• Moraliteit van de geest – daar komt het vandaan, van binnen
o Moed (Yong Gan; 勇敢)
o Uithoudingsvermogen (Ren Nai; 忍耐)
o Geduld (Heng Xin; 恆心)
o Standvastigheid (Yi Li; 毅力)
o Wil (Yi Zhi; 意志)
We hebben de innerlijke moraliteit gehad. De wil, sterk en standvastig, de overgave aan het leven, sterk en standvastig, om uiteindelijk zo sterk te zijn dat je je leven kunt geven: opgeven en weggeven in liefde. Dat komt allemaal vanuit je hart. Waar leidt dit concreet toe? Tot houdingen naar andere mensen. En daarbij beginnen we vooraan.
De nederigheid
In het Chinees betekent het woord Qian Xu; 謙虛 ; het Japans kent het tweede karakter niet, maar het eerste (謙 : ken) betekent al hetzelfde. Passend bij de innerlijke deugden, is het woord 謙抑 (ken yoku) een heel goed Japans woord, daar zit het beheerste, gewilde van ‘yoku’ en ‘osa(eru)’ in – het laatste おさ zit dezelfde stam als het woord ‘osaekomi’, wat neerwaartse controle inhoudt, van おさえこむ, (osaekomeru). Belangrijk is: nederigheid is een bewuste keuze, in alle Chinees/Japanse samenstellingen…
Niet winnen maar dienen
Maar nu de toepassing. Nederigheid is een houding naar anderen toe, die dus voortkomt uit een innerlijke behoefte om gecontroleerd klein te zijn. Niet kleinmoedig, maar wel de deugd om niet op de voorgrond te willen treden. Een citaat uit de Chinese weg om dit te verduidelijken vanuit de natuur, de weg van jû.
Tao Te Ching van Lao Tzu, hoofdstuk 66:
Waarom is de zee de koning van honderd rivieren? Omdat hij onder hen ligt. Daarom is het de koning van honderd rivieren.
Als de wijze de mensen zou willen leiden, moet hij dienen met nederigheid. Als hij wil leiden, moet hij achteraan aansluiten. Als de wijze op die manier leidt, zal het volk zich niet verdrukt voelen. Als hij voor hen staat, zullen zij geen schade ondervinden. De hele wereld zal hem steunen en zich niet van hem terugtrekken. Omdat hij niet wedijvert, ontmoet hij geen competitie.
Water
Natuurlijk kan de zee soms spoken, maar de zee ‘weet’ dat ze gevoed wordt door de rivieren en de regen – waar ze onder ligt. Haar golven overspoelen nooit de wolken en rivieren, maar als de warmte van de zon schijnt, voedt de zee de wolken, de wolken de stromen, en zo is de cirkel rond, in perfecte harmonie. Dat is de natuur.
Op de weg van de natuur – en dit is fundamenteel! – wint niemand! De natuur is geen kwestie van winnen en verliezen, maar van overgave, alles gaat zoals het gaat, geven en nemen, wederzijds profijt. Als de zee, de rivieren en de wolken niet wederzijds willen geven en de nederige willen zijn, gaat het water niet rond, en raken zee, rivieren en wolken bij wijze van spreken leeg…
Op dezelfde manier moeten mensen met elkaar omgaan volgens de weg van de natuur. Willen geven, en geven kun je alleen… als je je eigen ego kunt beheersen. Dat is een wilsdaad, dat kun je niet vanzelf, vernedering is iets anders dan nederigheid!
Genereuze dienstbaarheid
Wie volgens Lao Tzu leiding wil geven, moet dienen. Dat lijkt een tegenspraak, maar het bewijst in ieder geval dat het christendom wat in Jezus dezelfde levenshouding als voorbeeld krijgt, niet alleen staat in dat ideaal: “De Mensenzoon is niet gekomen om gediend te worden, maar om te dienen en zijn leven te geven voor velen.” (Evangelie volgens Matteus, 20,28) En dat het hierbij ook gaat om wijsheid die universeel is. Een goede sensei of tori moet daarom dezelfde houding hebben als een bisschop of een regeringsleider. (Lao Tzu wordt in zijn vaderland momenteel beslist te weinig gelezen, maar dat slechts terzijde.) Een judoka die de teksten van Jigoro Kano leest, komt bij het concept ‘jita kyoei’ hetzelfde tegen. Een perfecte mens heeft zijn leven ten dienste gesteld van de medemens en de samenleving. Onzelfzuchtig, genereus en welwillend bijdragen aan het welzijn van anderen. Wederzijds profijt in de omgang, als de cyclus van het water. De clou is namelijk: de nederige leider/sensei/tori/whatever boekt door zijn dienstbare houding een veel beter resultaat dan de tiran… op de lange termijn. Harmonie in bestuur wint het van het conflict, altijd. Vrede levert altijd meer op dan strijd.
Competitie
Competitie is het tegenovergestelde van deze natuurlijke nederigheid. Dan gaan mensen met hun vrije wil aan de slag om de natuur ‘een handje te helpen’ en/of een ander te vernederen. En dat leidt tot breuken, tot zonde, tot verdeeldheid, tot oorlogen. “Ik zal jou laten zien wie er hier de sterkste is, wie er de baas is!”
Allereerst: het is nooit goed om een ander te vernederen. Als tori uke vernedert, heeft hij de kern van het judo gemist. Als uke zichzelf nederig voor tori maakt (ik gebruik bewust niet het woord ‘vernedert’ al zou ik dat woord vanuit mijn eigen spiritualiteit best durven gebruiken), dan kan tori die nederigheid opnemen om zelf met nederigheid te werpen of te controleren. Judo zonder egotripperij, een beheerst ik. Maar… nederigheid hangt altijd samen met ‘rei’, de derde deugd in dit rijtje, en dus met diepe eerbied voor de ander. Eerbied… je buigt jezelf. Eerbied draagt per se nederigheid in zich. Wie buigt, legt zijn trots af. Wie buigt, gééft zich, komt los van zelfbehoud.
Dat alles is niet te verenigen met competitie, tenzij de wedstrijd volgens héle speciale ‘geestelijke spelregels’ wordt gespeeld.
Ik durf daarom met een gerust hart te stellen, dat competitie het judo in het hart aantast. Shiai is in mijn ogen iets anders, zie mijn eerdere blog ‘Shiai (1)’. Shiai is een test voor de judoka, om onder regels je eigen kunnen samen mét een ander te proberen. Een examen, een proeve van kunnen, mét een puntentelling. Shiai – mits met mate beoefend, zoals je ook niet elke dag examen doet – hoeft het judo niet te verzieken. Competitie is een westers concept, is het denken in opponenten, winnen, verslaan, en uiteindelijk het hoogmoedige in de mens wat vanuit het hart gaat zegevieren over de liefde, de harmonie, het partnerschap… over de nederigheid waarmee judoka elkaar rei geven met heel hun hart.
De harmonie van uke
Dit blog laat zien, waar het beleven van de innerlijke judo-deugden toe leidt in de concrete omgang van judoka met elkaar. We willen standvastig zoeken naar harmonie en partnerschap. Daarbij is de nederigheid een volgende stap in de liefde voor het uke-zijn. Alleen wie graag wil zijn als de zee, die in zijn ukemi en nederige overgave het water van tori’s rivieren wil ontvangen, zal vervuld worden met de harmonie van het ene water, het judo wat stroomt vol kracht en zachtheid. Alwie zichzelf verheft, zal vernederd worden en verliezen, maar wie zichzelf durft te vernederen, zal verheven worden en zijn leven winnen.