Zori 草履

In veel dojo lopen de judoka (en soms zelfs aikidoka) zo van de kleedkamer de mat op. Niet vreemd dat veel sensei de dettol klaar hebben staan om de tatami regelmatig te ontsmetten. Als je op straat valt en een wondje hebt, moet je goed ontsmetten met jodium of meer. Kinderen weten dat mama (als ze verstandig is) onverbiddelijk is. Straatvuil kan van alles bevatten, van hondenpoep tot kauwgumresten. Bah, dat wil je niet binnenkrijgen via een wondje of zo!

Het is me dan ook een raadsel hoe judoka het wel normaal vinden om met dat zelfde straatvuil onder hun schoenen een kleedkamer binnen te wandelen en dan met blote voeten door de straatvuilresten op de vloer, zó de mat op te stappen. Wat een vieze boel! Toen ik matten kocht voor mijn eigen dojo, was er eerst dettol en daarna pas ik die er op ging trainen. Je wilt niet weten hoeveel infectiehaarden er in judomatten kunnen zitten. En hoeveel erger dat wordt als judoka niet letten op hun schone voeten! Ongelooflijk dat ik soms zie dat judoka van de mat stappen, op blote voeten door de kleedkamer naar de wc gaan, hun behoefte doen en dan dezelfde weg terug. Je wilt niet weten wat die meenemen de mat op!

Daarom dragen traditionele judoka en aikidoka altijd voetbedekking aan de blote voeten tussen mat en kleedkamer. En die voetbedekking kan bestaan uit gewone slippers of flipflops, maakt niet uit. Maar Japanse wegbeoefenaars geven de voorkeur aan traditionele slippers, zori geheten.

Zori

Zōri (草履) is een woord wat natuurlijk weer bestaat uit twee kanji. Zo/ 草= gras, stro. Ri/履= voetbedekking, schoenen. Zori zijn nu gewoon ‘sandalen’ in het Japans, maar eigenlijk zijn het natuurlijke schoenen, gemaakt van tatami, rijststro. In huis draag je andere sandalen dan buiten de deur. In huis heb je uwazōri (上草履) – huissandalen en als je niet van rijststro houdt, kun je ook leren sandalen dragen, kawazōri. (革草履) Tegenwoordig kun je zori ook in allerlei modieuze uitvoeringen en kleuren krijgen, met name voor vrouwen zijn er hele hippe dingen te koop. Maar vanouds waren de zori in Japan wat bij ons de klompen waren: dingen die met de hand werden gemaakt van afvalstoffen, voetbedekking voor de arme landarbeider…

De traditionele zori hebben een vlak voetbed van rijststro, met een rubber of leren zool. De linker- en rechtersandaal zijn normaal identiek. Je hebt twee typen, die met X en Y worden aangeduid. De X heeft de band gekruist over de voet lopen, de Y heeft de band in Y-vorm, met tussen de tenen een bevestiging aan de zool, zeg maar de teenslipper. Het is maar wat je voorkeur is, ik kies voor de X-vorm.

Promoot de zori!

Het is voor judoka/aikidoka een kwestie van respect voor elkaar om zori te dragen. Het hoort bij de reishiki en dojo-manieren. Als ik er bij zou nadenken wat je kunt oplopen van judolessen in een dojo waar ze niet worden gedragen… brrr. Dat doe je elkaar niet aan!
Daarom voor alle lezers van dit blog: promoot de zori ! Gelukkig zijn de westerse plastic ‘slippers’ bij elke budget-schoenenzaak te koop voor een paar euro en de traditionele modellen bij Matsuru en allerlei verzendhuizen in het buitenland. Ik heb de mijne via Amazon gekocht. Doen ! Uit respect voor tradities die zin hebben…

Zori parkeren

O ja, en dan is er natuurlijk het praktische probleem waar je ze laat als iedereen massaal zori gaat dragen. Een hele nette rij langs de matrand of een stapel ongeordende uitgeschopte slippers, rondslingerend? Normaal is er buiten de tatami een strook gewone vloer, een 'zori-parking'. En even voor de duidelijkheid: zori worden 'achteruit ingeparkeerd', d.w.z. met de hak tegen de tatami-rand. Waarom is dat? Simpel. Als je namelijk met de tenen vooruit naar de tatami parkeert, moet je er nóg aan de achterzijde uitstappen. Waar zet je dan je hiel? Juist. Op de vuile vloer...