Intellectuele training (3) Herinnering en vergelijking (kioku 記憶)

Er is een spel en het heet 'memory'. Precies weten welke kaartjes met welke afbeelding waar liggen. Je kunt er jonge kinderen mee trainen, maar ook ouderen die dingen beginnen te vergeten. De meeste kaartspellen zijn gebaseerd op goed kijken én herinneren. Welke kaarten zijn er al uit? Welke moeten we nog verwachten? Wie zit te klaverjassen moet weten hoeveel troeven er nog in het spel zitten, en of de boer en de Nel er al uit zijn, voor hij zelf zijn aas werpt. Stratego is hetzelfde. Als je weet waar iemands rangen staan, en waar de bommen staan, loop je niet twee keer tegen de generaal aan en weet je meestal ook snel waar de vlag staat als je op zes vakjes drie bommen hebt getroffen. Allemaal een kwestie van goed onthouden.

In judo kun je op die manier ook waza leren. Kijken, herinneren en toepassen. Ik zie vaak hoe moeilijk het is om een perfecte techniek perfect na te doen. Ik heb er moeite mee. Want hoe kun je elke beweging onthouden en ook nog soepel toepassen? Sommige gecompliceerde technieken lijken eenvoudig, maar één detail vergeten betekent dat de hele techniek mislukt. Kijken, analyseren en niets vergeten - dat is de basis voor alle toepassingen.

Er zijn heel veel foefjes om dingen te leren onthouden. 'Mnemotechniek' heet dat. Bij intellectuele studie zijn er legio mogelijkheden. Maar in praktische zaken moet het onthouden van de juiste volgorde of structuur een tweede natuur worden.

Vergelijken we het met autorijden. Sommige mensen rijden blind op hun navigatiesysteem. Ik ben daar niet zo voor. Alleen als je niet kunt kaartlezen of als het donker is, heeft dat zin. Veel beter is het om door observatie en herinnering te leren je te oriënteren na bestudering van een kaart. Maar ja, mensen onthouden niets meer. "Was het nu de vierde of de vijfde straat rechts?" Als je had gezien dat het de eerste straat na het parkje was, had je het beter kunnen onthouden. Hoe slim kun je zijn? Zoals je bij het leren van een tekst of taal aanknopingspunten zoekt, zo kun je dat in het verkeer ook. Wie alles laat voorzeggen door de juffrouw in zijn TomTom, gaat afleren om te kijken en te onthouden. Je kunt je ook trainen en alleen in bijzondere gevallen op hulpmiddelen terugvallen.

Wie veel heeft gezien of meegemaakt, en ook voldoende intellectuele capaciteit heeft om indrukken goed op te slaan op de harde schijf van zijn geest, bouwt een schat aan kennis en herinnering op. Dat helpt om nóg beter te observeren, nóg meer te onthouden, en zo steeds te groeien in wijsheid en kennis. Dat is intellectuele training waar Kano het zo vaak over heeft.

Op dezelfde manier zie je ook of iemand veel leest. Lees maar eens opstellen van kinderen uit groep 8 of stukjes op Facebook. Aan de taalfouten zie je hoeveel taalgevoel de kids hebben - hoe vaak ze een tekst hebben gelezen waar "hij vindt" ook met "dt" gespeld wordt. Wie veel leest, ziet op een gegeven moment intuïtief of iets juist gespeld is. Herinnering en toepassing.

Toegepast op judo. Wie de principes diepgaand bestudeert en aan de hand daarvan kijkt naar technieken van anderen en zichzelf, leert steeds beter elke minibeweging van elke techniek - vanuit zijn herinnering en kennis. Hij 'her-kent' letterlijk wat er gebeurt. Hij heeft het al eens eerder gezien en ziet het opnieuw. Wie met die kennis gewapend de mat opgaat, ziet ook in dezelfde beweging exact wat de ander voorheeft en doet. Het enige waar het hem dan nog in kan zitten is snelheid. Want tussen de observatie, de verbinding met de kennis, en de handeling, zit soms minder dan een seconde.

Bij de judotraining is het vooral in het begin nodig, om het geleerde op te volgen. Daarom moet men het geleerde in herinnering houden. Zo gebruikt men de capaciteiten van het geheugen op een veelzijdige manier en vormt men het verstand. (Kano 1889, Over judo in het algemeen en zijn waarde voor de opvoeding, geciteerd in Niehaus, p.288 e.v.)

Wat een prachtig land in de herfst

Nederland kan natuurlijk ook prachtige plaatjes opleveren in de herfst, maar door deze Facebookpagina word ik wel erg uitgedaagd om Japan te gaan zien. Allemensen, wat mooi!

Intellectuele training (2) Zorgvuldige voorbereiding (jukuryo)

Observatie (kansatsu 観察)

In judo en elke menselijke situatie is het ontzettend belangrijk om goed te kijken. Kuzushi in technische zin wordt vooral gevoeld, maar de rest (ook mentale kuzushi) is bijna altijd een kwestie van goed kijken, luisteren en analyseren. Mensen laten heel veel van zichzelf zien, ook zonder dat ze het zelf weten. Lichaamstaal spreekt meer dan woorden.

Op de tatami is die snelle observatie van eminent belang. Wie niet ziet wat de ander voor judoka is, hoe hij zich voelt of beweegt, mist het belangrijkste. Uit de blik, de manier van staan, de hand- en voetbewegingen verraadt de ander bijna altijd wat zijn innerlijke houding is. Je ziet een open geest, of verkramping, angst, overmoed, brutaliteit, kortom alles wat je nodig hebt om adequaat te reageren. Via de houding van de ander zie je ook wat hij doet, welke technieken hij toepast. Als het goed is past alles in het beeld.

Ik vergelijk judo graag met het verkeer. In het verkeer moet een automobilist ontzettend goed kunnen kijken en in één oogopslag kunnen waarnemen waar gevaar schuilt of een snelle reactie nodig is. Wie niet scherp ziet, of zich verliest in details of onnutte reclameborden bekijkt, kan in één seconde een voetganger missen - of juist niet. Ik leerde vroeger van mijn rij-instructeur: als je in een straat wilt weten of er een spelend kind achter een geparkeerde auto zit, moet je niet speuren naar een kinderhoofdje, maar naar élke beweging. Zie je in de verte een bal rollen of zie je ergens iets bewegen onder een auto, dan hoef je het kind niet gezien te hebben om te weten dat het er is. 

Zo is het in heel het leven. De meeste dingen zie je bijna instinctief, in een flits. En meestal zie je ook dingen die je niet rechtstreeks ziet. Als je je maar bewust bent van die veelzijdige waarneming. En geconcentreerd bent. Zo zie je op de tatami de onzekerheid van iemands hart in een aarzelende voetbeweging, of de positionering van handen en voeten als hij staat. Je ziet in de beweging van de ogen iemands intentie. Je ziet een complete mentale balans of onbalans door schijnbaar onbenullige uiterlijke signalen. Je ziet welke bewegingen iemand maakt om een aanval of verdediging te maken. Een goede judoka ziet alles bij een ander, maar weet wat hij niet moet uitstralen om de ander niet hetzelfde inzicht te schenken.

Letterlijk: in-zicht: binnenkijken.

Bij randori en judotraining oefent men niet alleen, maar men moet de anderen ook observeren. Alleen dan kan men weten hoe men worpen effectief moet inzetten, of hoe men valt enzovoorts. Op die manier opletten en verschillende situaties zien, dat noem ik observatie. (Kano 1889, Over judo in het algemeen en zijn waarde voor de opvoeding, geciteerd in Niehaus, p.288 e.v.)

Sonkei 尊敬 Respect

Ik was blij verrast dat op het Piet Braken Toernooi in Reuver vorig weekend, stickers werden uitgedeeld zoals op het plaatje hiernaast. "Judo is respect".

Wat een goeie actie van zo'n toernooi-organisatie. Ik hoor trouwens dat dit toernooi sowieso erg prettig en respectvol is, dus chapeau voor JC Reuver en het district Limburg dus.

Uiteraard ga ik dan meteen kijken wat de Japanse tekens die er bij staan dan wel betekenen. Want je weet maar nooit of iemand per ongeluk het woord voor 'koffiepot' heeft overgenomen. En ik kende wel het kanji voor Rei (礼) maar deze twee kende ik nog niet.

Er staat geen 'koffiepot' maar Sonkei (尊敬). Het bestaat uit twee delen.

• Son = eer, hoogachting. Maar gericht op de inhoud, de hoogstaande eer-waardigheid van degene die geëerd wordt.
• Kei = eren, hoogachten. Eigenlijk ook een werkwoord dus, de daad. 

Eigenlijk staat er dus in beide kanji bijna hetzelfde en wij westerlingen met onze sobere taal, kennen zelden zulke verdubbelingen, die meestal bedoeld zijn om een versterking van beide karakters en woorden aan te geven. Het Latijn kent zulke constructies overigens wel.

Sonkei kan dus zondermeer vertaald worden met 'diep respect'. 

Overigens is het waarschijnlijk moeilijk om de nuance-verschillen tussen sonkei en rei aan te duiden. In de dojo gebruiken we het laatste kanji. Maar ja, dit staat ook goed op een sticker hoor!

En nu vooral ook doen...

Jongensdroom...?

Deze video vond ik op youtube. Niet voor dit blog omdat er zoveel mooi judo in zit (hoewel een aantal judoka zou willen dit te kunnen, maar goed)  want is een worstelvideo.

De Tsjechische makers van deze korte film hebben echter wel heel goed aan de binnenkant van het brein van jongens kunnen kijken die op een vechtsport gaan, althans, dat dénk ik zo. En dat maakt het zeer interessant vind ik. Met een humoristisch slot haha! Eigenlijk een meesterwerkje vind ik...

Ik zou willen dat ik van jonge judoka kon terughoren of dit soms hun echte dromen zijn. Dus alle jonge judovrienden die dit zien, je mag me laten weten of je ook wel eens zo hebt gedroomd!

Intellectuele training (1) Inleiding

Intellectuele training kan op twee manieren worden bekeken. Ofschoon er vanuit onderwijs-standpunt geen onderscheid zou moeten worden gemaakt, is het feitelijk niet hetzelfde of mensen een gezond verstand hebben of dat mensen een goed oordeelvermogen hebben. Voorzichtigheid, observatie, overwegingskracht, oordeels- en voorstellingvermogen zijn geestelijke vermogens. Vanuit dit standpunt kunnen we dus een subtiel onderscheid maken tussen brede kennis en het hebben van een gezond beoordelingsvermogen. Op die manier kunnen we – ten aanzien van intellectuele training – een onderscheid maken tussen het verwerven van brede kennis en het ontwikkelen van capaciteiten als analytisch en oordelend vermogen. Jigoro Kano, Mind over Muscle p. 60-61.

Het is één van de drie elementen van het judo. Intellectuele training. Naast het fysieke spel (wat we op de mat trainen) en de morele elementen (waarover ik al vaak uitvoerig heb gesproken) is er ook iets waar we wellicht instinctief iets mee doen, maar wat door Jigoro Kano hoog wordt geacht: de training van ons verstand.
Je kunt wel gezond verstand hébben, maar de vraag is: hoe gebrúik je het – zo kun je althans het bovenstaande citaat samenvatten. Het eerste heb je of niet, het tweede kun je trainen. Daar wil judo bij helpen, of… wat je in het alledaagse leven al toepast, kun je ook in judo toepassen en gebruiken.

Die intellectuele training in judo leidt tot een bepaald ‘strategisch inzicht’. Strategie is iets dat je kunt leren van judo, maar ook van schaken en spellen als 'stratego'.

Het is een vaardigheid van het verstand met als doel: adequaat handelen.

Het is een kardinale deugd in de betekenis van 'moed'. Dat blijkt met name in de handeling.

Een judoka kan niet zonder, maar een mens in het gewone alledaagse leven evenmin.

Men maakt de volgende indeling op basis van de leer van Jigoro Kano over jukuryo danko. Wat dat exact betekent, wordt duidelijk uit het hele verhaal, wat zich de komende zondagen gaat ontvouwen.

Zorgvuldige voorbereiding:

• Observatie
• Herinnering
• Voorstellingsvermogen
• Anticipatie
• Logica
• Openheid

Slagvaardig handelen:

• Besluiten
• Uitvoeren
• Weten wanneer je moet ophouden...

 

JBN kiest voorzitter. Vernieuwen of op safe spelen?

Het wordt dus vermoedelijk dat laatste, als tenminste het JBN-parlement, de bondsraad, de voordracht van het bondsbestuur gaat steunen. Want kandidaat Willem-Jan Stegeman is een bekende van het zittende establishment, en één van de motoren achter het beleid van de JBN zoals dat nu is uitgewerkt: 'de club centraal'. Eerder heb ik een behoorlijk kritisch commentaar gegeven op dit m.i. erg ambtelijke verhaal waarmee de JBN zijn eigen beleid presenteerde. In alle eerlijkheid, meneer Stegeman overtuigde mij toen helemaal niet...

Als ik zo links en rechts beluister wat de ambities van de JBN zijn, maar anderzijds de sfeer van clubs t.o.v. de JBN nog steeds niet verbetert, en zeker op het gebied van het topjudo het maar zeer de vraag is of Technisch Directeur Ben Sonnemans zijn rug recht kan houden ten overstaan van de heersende klasse, begrijp ik de angstreflex van de JBN wel om dan in ieder geval intern de rust te bewaren en een kandidaat te zoeken waar niemand zich een buil aan kan vallen. Een professional. Een wethouder. Een man die kan vergaderen en bestuurskundig onderlegd is. Een bruggenbouwer zoals Jos Hell die met niemand ruzie kan krijgen omdat hij kan meebuigen als Japans bamboe. 

Misschien heeft de bond wel zo iemand nodig om niet helemaal uit elkaar te vallen. Het kan zijn. Maar iets in mij zegt dat een beetje durf om te vernieuwen óók keihard nodig is. Of een kandidaat zoeken in de kritischer hoek, die niet zo diep geworteld is in de soms vastgeroeste patronen van de laatste jaren. Iemand zoals een Paus Franciscus is voor het gevoel van de katholieke Kerk, zo van 'hè hè niet weer zo'n pluchetijger maar iemand die eens een frisse wind laat waaien'. Wie is de 'Argentijn' voor de JBN? Is dat iemand van de 'JBN-curie' of van daarbuiten?

Als ik links en rechts hoor dat de kritiek op de JBN blijft aanhouden en ook grote judomannen zich afkeren van het JBN topsportbeleid... Als zou blijken dat de actie 'de Club centraal' tóch weer de zoveelste kosmetische operatie zou zijn, waarbij de ledenaantallen achterblijven bij de ambities, of de clubs tóch nog steeds te weinig merken van alle beloftes... als de judoka (nadat hen beloofd werd dat ze meer steun en support en een nieuw digitaal informatiemedium zouden krijgen) nog steeds blijven morren en stemmen met hun voeten... komop JBN, het is echt hoog tijd voor vernieuwing hoor. 

Ik mag hopen dat de deskundige en ervaren kandidaat-voorzitter de openheid en beweeglijkheid zal tonen, om echt te leren luisteren naar wat de leden beweegt, en niet - zoals het zo vaak gaat in de politiek - wel mooie verkiezingsbeloften neerlegt, maar uiteindelijk alles blijft zoals het was. Dat hij niet alleen een manager zal zijn, maar een echte leider met een profiel waar mensen zich mee kunnen identificeren.

Het woord is aan de kiezers. Zij hebben voor een belangrijk deel de sleutel in handen voor het overleven van de JBN. Als ze nu de juiste keuze maken... dan...

Oktober 神無月: goddeloze maand?

De maand oktober is in het Japans: kannazuki 神無月.

In het Japans betekenen de kanji Kan (神)  Na (無) en Zuki (月) respectievelijk: God, geen/zonder, maand. Letterlijk dus: "de maand zonder goden". Volgens de Shinto-religie verzamelden de goden zich die maand in de grote schrijn Izumo Taisha (出雲大社). In dat heiligdom heette de maand dan ook Kamiarizuki (神在月) "de Goden zijn aanwezig."

Nu is er ook onder Japanse cultuurhistorici wel vragen of de naamgeving wel authentiek is, of gevolg van een verkeerde ethymologie. Hoe dan ook. Gelukkig zijn wij niet gebonden aan de Shinto-religie, want dan zag het er uit zeg! Hoewel sommige mensen zo ongelovig zijn dat ze altijd goddeloos leven, lijkt het me voor godsdienstige mensen toch wat riskant om een hele maand zonder God te zijn.

N.B. kijkend naar het eerste kanji, Kan (神) zien we uiteraard dat de eerste helft identiek is met dat in Rei (礼)... onze rei heeft een goddelijke oorsprong haha.

Warming up

Aikido heeft zijn eigen specifieke 'warming' up, de taiso. Gericht op de training die volgt, om juist die spieren op te warmen die je nodig hebt.

Heeft judo ook zoiets? Nou... 

Op Facebook vond ik deze Franse plaat met bewegingen. Het lijkt me best heel judo-specifiek. En het ziet er beter uit dan alleen rennen (hoe nodig dat óók is om de bloedsomloop te stimuleren) en allerlei trek en duw-oefeningen met elkaar. 

Zou het wat zijn om dit eens een tijdje te proberen?

Self-help. Inspiratie vanuit de Victoriaanse tijd voor Jigoro Kano

Kano leerde zijn jujutsu bij de oude meesters van zijn tijd. Een harde leerschool. Toch was zijn pedagogische aanpak niet alleen gebaseerd op de traditionele gevechtskunsten van Japan. Kano was een syncretist die allerlei gedachten met elkaar vermengde en vooral ook geinteresseerd was in invloeden vanuit het Westen. Jigoro Kano stond onder invloed van de filosofie van het utilitarisme (*)  en het liberalisme van John Stuart Mill en Herbert Spencer. Daarnaast was hij een aanhanger van de sociale evolutieleer van Charles Darwin. Dat alles smeedde Kano samen tot één opvoedkundig ideaal, samen met de tradities van zijn vaderland.

Eén bijzonder boek mag wel genoemd worden als een belangrijk boek uit Kano's tijd. Het gaat om het boek Self-Help van de Engelse schrijver en opvoeder Samuel Smiles. Het werd gepubliceerd in hetzelfde jaar als Darwin's Origin of the Species en John Stuart Mill's On Liberty. Waar het bij Darwin ging om de aanpassing van iemand aan zijn omgeving en daarin de vooruitgang van het leven lag (sociaal en biologisch) en Mill een samenleving tekende op basis van vrijheid en algemeen nut, benadrukte Smiles een wereld waarin de mens als individu overwint op basis van pure wilskracht en volharding. Self-Help was niet zo filosofisch als de werken van de andere twee, maar heeft wel nog steeds zijn invloed in alle boeken die geschreven worden over onderwerpen als "wees zelf verantwoordelijk voor je eigen geluk." In veel Victoriaanse families was Self-Help het tweede boek na de BIjbel...

Smiles geloofde dat Self-Help universeel geldig was: geloven dat volharding en keihard werken de belangrijkste elementen zijn voor succes. In de tijd waarin de mens werkelijk geloofde dat de vooruitgang onbeperkt was (de tijd van Smiles, Mill, Spencer en Darwin was de tijd van de eerste grote industrialisatie, wat ook in het Meiji-tijdperk van Japan doordrong) ontstonden ook deze denkpatronen dat met hard werken de hele wereld gered zou worden. Smiles schreef:

Niet door eminent talent wordt succes verzekerd bij alles wat wordt nagestreefd, maar wel doelgerichtheid. Niet de kracht om iets te bereiken, maar de wil om te werken met volle energie en volharding.

De deugden van matigheid (tegen alle drugs, verslaving en verspilling), orde en discipline (zoals Kano nasteefde in de Kodokan) en boven alles geduld (om steeds opnieuw jezelf te overwinnen) zijn de instrumenten om de wil te trainen, en dagelijks de goede keuzes te maken en die vol te houden. Zo ontstaat karakter.

"De grootste dingen, gedachten, ontdekkingen, uitvindingen, zijn gewoonlijk gerijpt in harde omstandigheden, vaak overdekt met zorgen, en uiteindelijk gevestigd met moeilijkheden."

"Het gevecht van het leven is in de meeste gevallen, bergopwaarts gaan. En om te winnen zonder strijd, zou mischien oneervol zijn. Als er geen moeilijkheden zijn, is er geen succes. Als er niets is om voor te vechten, zou er niets zijn om te realiseren."

Deze woorden zijn niet van Jigoro Kano, maar van Samuel Smiles. Nil volentibus arduum. Niets is moeilijk voor wie maar wil.

Judo, een weg van taai volhouden.

---------------------
(*) Nuttigheidsfilosofie (utilitarisme) = een filosofische ethiek die de morele waarde van handelingen afweegt aan het nut (Latijn "utilis") voor het geheel. Normaal betekent dit in dat een utilitarist streeft naar wat bevordelijk is voor het hoogst haalbare geluk van de mensheid.  

Het is niet alleen maar leuk

Er zijn tijden geweest dat ik de judotraining leuker vond. Nee, dat ligt niet aan onze club of de sensei. Maar het trainingsgroepje is regelmatig zó klein. En dus zijn geschikte trainingspartners (voor mijn gewicht en lichaam) er vaak niet. Momenteel zijn het er eigenlijk maar twee: een nidan waar ik gigantisch veel van leer, elke keer, en een sterke nikyu. Maar degenen waar ik ook graag mee trainde, ze zijn er niet. Eén van mijn favoriete trainingspartners moet op die avond het hele jaar overwerken, de ander gaat tijdelijk jujitsu proberen (net als een andere ikkyu die al eerder die weg ging) en weer een andere ikkyu heeft zo'n last van zijn rug dat het voorlopig helemaal over en uit is met judo. De spoeling is dun op deze manier. En aangezien judo echt iets is van 'samen', mis ik die brede range van partners om van te leren. Dan sta ik soms best even te balen als ik zie dat er wéér zo weinig in de rij zitten, eerlijk gezegd...

De technieken die je dan soms kunt toepassen, zijn zo ook wel eens wat beperkter. Soms vind ik het echt niet zo spannend. En dan train ik op diezelfde dag ook in de ochtend in de fitness, en de afgelopen weken had ik het dan echt gehad met mijn spieren. Vorige week donderdag had ik nog zoveel spierpijn van de dinsdag, dat ik dacht... ik ga niet weer zeg. Waarom doe ik me dit aan?

Ik ben wél gegaan. Ik zei tegen mijn sensei: "ik ben tóch gekomen" hoewel ik overdag echt pijn had bij iedere stap. Ik voelde me blij dat ik toch gegaan was. En als je dan warmtraint, valt het ook wel weer mee natuurlijk. 

Maar het is echt wel waar wat de bokser zegt. Je moet vaak opboksen tegen je eigen gevoel dat er niks aan is. Niets is zo saai als fitnessen, jaar in jaar uit dezelfde domme oefeningen. Niets is zo saai als een judotraining met weer dezelfde techniekjes, en dan ook slechts die paar trainingspartners. Maar stoppen? Weglopen omdat het niet 'leuk' is? Nee! Dat doen anderen maar die de handdoek in de ring gooien bij alles wat saai en <meh> is.

Bovendien... als ik omkijk. Wat ben ik dan dankbaar voor al die resultaten van al die saaie oefeningen. Mijn lijf was vijf jaar geleden wel zoveel zwakker dan nu. Als ik toen niet had doorgezet, liep ik nou een stuk slechter.  Wat ben ik eigenlijk dankbaar voor het judo wat ik wél geleerd heb de afgelopen jaren, de trainingspartners die ik wél heb gehad en wat zij mij gegeven hebben. Misschien moet ik ook leren blij en dankbaar te zijn met de paar andere trainingspartners waar ik misschien stiekem meer van leer dan ik denk, ook al heb ik niet altijd dat gevoel wat ik bij anderen heb. Misschien dat mijn kampioensbeker wel zit in het simpele feit dat ik doorga, blijf trainen, ook en vooral als ik er zelf eigenlijk niet altijd iets aan vind.

Het kan niet alleen maar leuk zijn. Het kan niet alle dagen kaviaar op tafel zijn...